کدام رفتار نشانه خردمندي و كداميك نشانه آشفتگي است؟ خرد سياسي چه نسبتي با بحران دارد؟ درباره خرد بسيار شنيده‌ايم. حماسه ملي ما، شاهنامه فردوسي بيش از هزار سال پيش با ستايش خرد آغاز شده است. مهم‌ترين كتاب روايي ما، اصول كافي با باب العقل‌والجهل آغاز مي‌شود. در اوج ديگري امام علي(ع) در نهج‌البلا‌غه كه يك كتاب خردورزي سياسي و اجتماعي است درباره عقل تعبيري دارد كه به گمانم اين روزها بيش از هميشه به چنين تفسيري نياز داريم. امام علي(ع) در دو كلمه عقل را تفسير كرده‌اند: عقل نگهداري و نگاهباني از تجربه‌هاست.) تجربه آسان و ارزان به دست نمي‌آيد. به‌ويژه در عرصه ملي و نيز بين‌المللي. فرش ايراني را گاه به عنوان نماد ظرافت، زيبايي و انسجام ذهن و انديشه ايراني معرفي مي‌كنند. اين فرش از گذرگاه‌هاي بسياري عبور كرده تا از فرش پازيريك به قالي اصفهان و تبريز و ساروق رسيده است. ما ملتي هستيم كه شطرنج را به عنوان يكي از زيباترين بازي‌هاي فكري آفريده‌ايم و به جهان تقديم كرده‌ايم. پشت سر آفرينش شطرنج، بيش از هزار سال ذوق و انديشه نهفته است. در اقتصاد كلمه، ميراث شگفت‌انگيزي داريم. رباعيات خيام نشانه دقتي افسانه‌اي در تراش واژه‌ها و سرشاري واژه از معناست... با چنين ميراثي و نيز با تجربه نزديك به سه دهه كه از آغاز انقلا‌ب مي‌گذرد. گويي مي‌خواهيم همه چيز را از نو تجربه كنيم. دولت جديد اگر با همين فرمان كه تا به حال آمده است در اقتصاد و سياست خارجي، همين‌گونه برود و رئيس دولت هم اصلا نگران نباشد كدام آينده پيش روي ما خواهد بود؟ در اين مقاله مي‌خواهم به نمونه‌اي اشاره كنم؛ قضيه هولوكاست. گزارش جلسه‌اي كه در سازمان ملل درباره هولوكاست بحث شده بود را مي‌خواندم، از 192 كشور جهان تنها ايران به قطعنامه راي مخالف داده بود. در تاريخ سازمان ملل هيچگاه اسرائيل چنين فرصت تبليغاتي مناسبي پيدا نكرده بود. نكته جالب سخنان نمايندگان كشورهاي مختلف و غيبت ايران در مذاكرات بود. نماينده مصر و ونزوئلا و مالزي و اندونزي و... سخن گفته‌اند و هريك ملا‌حظه خود را مطرح كرده‌اند. مثلا نماينده ونزوئلا با تاييد فاجعه كشتار يهوديان مي‌گويد چرا از كشتار ژاپني‌ها در هيروشيما و ناكازاكي سخن گفته نمي‌شود؟ نماينده مصر همين موضع را درباره كشتار مسلمانان بوسني و كوزوو مطرح مي‌كند. واقعيت آن است كه كشتار يهوديان به عنوان يك جنايت انساني اتفاق افتاده است اما طرح اين موضوع و برگزاري كنفرانس، يك فرصت تبليغاتي بي‌نظير براي اسرائيل فراهم كرد. پس از حمله اسرائيل به لبنان و شكست ارتش اسرائيل، هولوكاست به عنوان يك فرصت در اختيار اسرائيل قرار گرفت تا وجهه‌اي مظلومانه به خود بگيرد. آقاي لا‌ريجاني در مونيخ و آقاي ولا‌يتي در مسكو كوشيده‌اند حتي‌المقدور از تاثير منفي طرح هولوكاست و برگزاري كنفرانس بكاهند. گرچه، كم و بيش آن داستان تاثير خود را داشته است اما براي استفاده از تجربه و دانش آناني كه مسائل بين‌الملل را مي‌دانند هيچگاه دير نيست. ملتي كه شطرنج را 1500 سال پيش اختراع كرده دريغ است مسوولا‌نش به حركتي دست بزنند كه گويي دو حركت بعد را نمي‌توانند پيش‌بيني كنند. حرف‌ها و حركت‌هاي احساسي و هيجان‌زده در اقتصاد، بحران اقتصادي مي‌آفريند و در قلمروي سياست خارجي، بحران امنيتي. كشوري كه پرونده بسيار حساس و سرنوشت‌ساز هسته‌اي را در پيش دارد مثل كسي است كه يك گلدان قيمتي عتيقه را در آغوش گرفته و مي‌خواهد از گردنه‌اي بگذرد. چنين كسي كه نمي‌تواند با آزمون و خطا گام بردارد بايد ببيند در اين راه چه كساني آشنايي بيشتري دارند و مي‌توانند در اين لحظات تعيين‌كننده، دشواري را آسان كنند. اگر او را دشنام هم بدهند نبايد لحظه‌اي از گلدان سراميكش غافل شود. به قول سنايي: به هر چه از راه واماني/ چه كفر آن نام و چه ايمان سفر دكتر ولا‌يتي اين پيام را به همراه داشت كه جمهوري اسلا‌مي براي پرونده هسته‌اي و امنيت منطقه‌اي خود از جايگاهي بالا‌تر از دولت و وزارت خارجه به مساله نگاه مي‌كند. دولت‌ها مي‌آيند و مي‌روند و فراموش مي‌شوند لكن اگر بحراني آفريده شد دامن همه را مي‌گيرد و اثري درازمدت و گاه جبران‌ناپذير برجاي مي‌گذارد. در قرن نوزدهم ما به عنوان يك كشور، تقريبا از همه سو تراش خورديم؛ كوچك شديم. جنگ‌هاي بي‌فرجام با روسيه، بي‌تدبيري در مرزهاي شرقي توسط دولت‌هاي وقت و تقديرگرايي به شيوه شاه سلطان حسين، كشور را با بحران‌هاي شكننده روبه‌رو كرد. آمريكايي‌ها كه به دليل جغرافيايي اساساً بحران امنيتي در كشورشان متصور نيست وقتي با دشواري روبه‌رو مي‌شوند به‌سرعت از همه ظرفيت كشور براي گذار از بحران استفاده مي‌كنند و كميته‌هاي دوحزبي تشكيل مي‌دهند. تجربه به آنها آموخته است كه در چنان مواقعي نيازمند استفاده از همه ظرفيتشان هستند. حتي اگر كسي نگران هم نباشد استفاده از همه ظرفيت‌ها در شرايط امروز ما پسنديده است تا سياست ما شباهتي به شطرنج و فرش و رباعي‌مان پيدا كند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر